ศิลปะในแบบ บอริส ปาสเตอร์แน็ก

ฉันคิดเสมอว่า ศิลปะมิได้เป็นสิ่งแบ่งแยกออกเป็นชั้นๆ มิได้เป็นอาณาจักรซึ่งภายในมีแนวคิดมากมายเหลือคณานับ และมีสิ่งแปลกๆแตกต่างกัน แต่ทว่าตรงกันข้าม มันเป็นบางอย่างที่มารวมอยู่ในจุดเดียวกัน และอยู่ในวงจำกัดอย่างแท้จริง มันเป็นหลักอย่างหนึ่งซึ่งหลักนั้นจะเข้ามาอยู่ในงานศิลปะทุกชิ้น นั่นคือใช้พลัง ความคิดกับมันและใช้ความจริงในการสร้างมันขึ้น ฉันไม่เคยเห็นศิลปะเป็นสิ่งมีระเบียบแบบแผน แต่เป็นสิ่งที่บรรจุอยู่ด้วย ส่วนประกอบอันซ่อนเร้นและลี้ลับเสียมากกว่า 

*ทั้งหมดนี้ฉันมองเป็นอย่างกระจ่างชัดเช่นเดียวกับกลางวัน ฉันตระหนักในเรื่องศิลปะเป็นอย่างดี ทั่วตลอดกระดูกทุกชิ้นในร่างกายของฉัน แต่ลำบากเหลือแสนที่จะแสดงเป็นคำพูดออกมาหรือจำกัดความหมายของมัน

งานศิลปะสามารถเร้าใจเราโดยวิธีต่างๆมากมายหลายชนิด โดยเนื้อหา ใจความ เหตุการณ์ ลักษณะพิเศษของมัน แต่เหนือสิ่งอื่นใด มันเร้าใจเราโดยมีศิลปะอยู่ภายใน "ไม่มีพหูพจน์อยู่ในศิลปะ ศิลปะสมัยมนุษย์ยังเป็นคนป่า ศิลปะของอียิปต์ ของกรีซและของเราเองในยุคปัจจุบันจะเป็นศิลปะ สมัยใหม่ หรือศิลปะที่ยังคงดำรงอยู่ตลอดเวลาหลายพันปี ฉันคิดว่าเป็นประเภทเดียวกัน และเหมือนกันทั้งหมด 

ท่านอาจจะเรียกมันว่าเป็นความคิดที่ใหม่และแปลก เป็นสิ่งบอกกล่าวเกี่ยวกับชีวิต แต่อย่างไรก็ตาม สิ่งที่รวบรวมเข้าไว้เป็นศิลปะ โดยทั่วตลอดไม่สามารถแบ่งแยกออกเป็นถ้อยคำอื่นๆต่างหากได้ และถ้างานใดมีศิลปะอยู่เพียงเล็กน้อย หากมีสิ่งอื่นๆปะปนอยู่ ศิลปะจะพุ่งขึ้นมาอยู่เหนือส่วนผสมเหล่านั้นให้เห็นความสำคัญของมันและจะกลายเป็นดวงจิต หัวใจและวิญญาณของงานชิ้นนั้น

บอริส ปาสเตอร์แน็ก
บางตอนจากนวนิยาย เรื่อง Doctor Zhivago